Европските лидери се повикани да одлучат дали да ги користат замрзнатите средства на Русија за финансирање на одбраната на Украина во време на невиден притисок од САД. На критичниот самит во Брисел денеска, од лидерите на ЕУ ќе биде побарано да го исполнат ветувањето за наоѓање итно потребни пари за Украина, при што Киев е под притисок да отстапи територија додека Русија продолжува да напредува на бојното поле.
Зборувајќи во Европскиот парламент во пресрет на самитот, претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен, рече: „Нема поважен чин на европска одбрана од поддршката на одбраната на Украина“. Таа додаде дека следните денови ќе бидат клучни за обезбедување на ова.
Фон дер Лајен рече дека Европа мора да преземе одговорност за сопствената безбедност во свет што го опиша како опасен и трансакциски, додавајќи: „Ова повеќе не е опција. Тоа е задолжително“.
Порано овој месец, фон дер Лајен предложи две опции за финансирање на итните одбранбени и цивилни потреби на Украина во 2026 и 2027 година: заедничко задолжување од ЕУ или таканаречен заем за репарација обезбеден со замрзнатите средства на Русија во блокот.
Белгија, која е домаќин на поголемиот дел од 210 милијарди евра имобилизирани руски средства во ЕУ, вели дека нема доволно гаранции дека земјите-членки ќе ѝ помогнат доколку шемата пропадне, оставајќи го Брисел со сметка од повеќе милијарди евра.
Руската централна банка објави оваа недела дека бара 230 милијарди долари отштета од „Еуроклеар“, депозитарот за хартии од вредност со седиште во Брисел, кој го чува поголемиот дел од сувереното богатство на Русија во ЕУ. Белгија, исто така, се плаши дека судовите во земјите сојузнички на Русија ќе преземат мерки за запленување на западните средства за да ги спроведат барањата против „Еуроклеар“.
Италија се појави како важен сојузник. Премиерката, Џорџија Мелони, рече дека користењето на средствата на Русија замрзнати во Европа за да ѝ се помогне на Украина без солидна правна основа ќе ѝ ја донесе на Москва првата победа од почетокот на војната. Како и Белгија, Италија тврди дека заедничкото задолжување од ЕУ би било побезбеден начин за финансирање на Украина.
„Италија, се разбира, го смета за свет принципот дека Русија првенствено треба да плати за реконструкцијата на нацијата што ја нападна, но овој резултат мора да се постигне со солидна правна основа“, им рече Мелони на италијанските политичари.
Канцеларот на Германија, Фридрих Мерц, рече дека ќе продолжи да се бори за да собере до 90 милијарди евра руски средства кои можат да се користат за одбраната на Украина. Тој ги оцени шансите за добивање договор на „50/50“ во интервју за јавната телевизија во вторник.
Мерц им рече на пратениците дека сумата ќе ја финансира украинската армија барем уште две години, додека нејзината употреба би испратила јасен сигнал до рускиот претседател, Владимир Путин.
Тој рече дека сериозно ги сфаќа загриженостите на Белгија. „Затоа се обидувам со нашите партнери да ги ублажам“, рече Мерц – тврдејќи дека планот на комисијата е „во совршена согласност со меѓународното право и меѓународните обврски“.
Според шемата, ЕУ ќе му обезбеди на Киев заем од 90 милијарди евра финансиран преку задолжување од Euroclear. Кредитот ќе биде вратен само ако и кога Москва ќе исплати репарации на Украина.
Службениците на ЕУ велат дека барањето на Русија за средствата во Euroclear, замрзнати веднаш по целосната инвазија во 2022 година, нема да биде засегнато. Сепак, Москва тврди дека потегот претставува кражба и вети дека ќе возврати.
Службениците на ЕУ вклучени во подготовката на самитот сугерираа дека заемот за репарации е единствената реална опција, бидејќи користењето на буџетот на ЕУ би барало едногласност.
Унгарската влада, која е непријателски настроена кон Украина, вети дека ќе стави вето на секој обид да се користи буџетот на ЕУ како колатерал за заем за Киев. Спротивно на тоа, заемот за репарации би барало само мнозинство од земјите-членки на ЕУ, иако некои дипломати велат дека би било незамисливо да се изолира Белгија.
„Многу големо мнозинство од земјите-членки се за заемот за репарации“, рече еден висок функционер на ЕУ. „Секое решение што би барало едногласност, не мислам дека е реално, па затоа се враќаме на заемот за репарации.“
Минатата недела ЕУ ги искористи вонредните овластувања за неопределено време замрзнување на 210 милијарди евра руски средства во блокот, избегнувајќи го ризикот од губење на контролата врз средствата доколку Унгарија или која било друга влада пријателски настроена кон Кремљ стави вето на обновувањето на санкциите, кои мора да се обновуваат на секои шест месеци.
Белгија посочи дека таквите вонредни овластувања би можеле да се користат и за генерирање на заем од ЕУ за Украина обезбеден од буџетот, заобиколувајќи ја потребата од едногласност. Но, други земји велат дека тоа би бил предалеку правен пресврт. „Ова е неуспешно“, рече еден висок дипломат на ЕУ, кој сепак изрази симпатии за ставот на Белгија.