Законите за рударство и геологија се вовед во рударска офанзива и претворање на Македонија во рударска земја, што може да доведе до катастрофални последици за животната средина, алармираат 25 граѓански еколошки организации во писмо до Министерството за енергетика, минерални суровини и рударство. Екологистите предупредуваат дека доколку се усвојат новите закони ќе овозможат за прогласување на некој рудник за стратешки проект на „брза лента“ и издавање концесија, со помош и на Европската Комисија, со што се создава простор за манипулации и заобиколување на прописите за заштита на животната средина, здравјето и биодиверзитетот, како и на безбедноста на граѓаните и вработените, а за граѓаните е предвидена дури и можност за преселба заради вакви инвестиции.
Тие алармираат дека на овој начин земјава се откажува од сувереното право на нејзините граѓани да одлучуваат во каква средина ќе живеат и се нуди да стане суровинска колонија, каде Европската Комисија би одлучувала каде ќе се отвора рудник, дури и ако се работи за рудници на метали, кои спаѓаат во најзагадувачката индустрија.
„Ние не сме членка на ЕУ, не сме ги примениле ниту сите европски еколошки регулативи, а се затрчуваме по рударската регулатива, која би ни донесла катастрофални последици за животната средина. Македонија се чуствува повикана да и го надомести на ЕУ недостигот на критични минерални суровини и со своите два милиона жители да ги покрие потребите на 450 милиони жители. Македонија се нуди да ја замени Кина, која до скоро покриваше околу 90 отсто од потребите на ЕУ. Тоа е невозможна мисија, а крајно штетна дури и во обид“, посочуваат екологистите.
Велат дека е добро е што останува забраната за употреба на цијаниди и сулфурна киселина за идни рудници, но лошо е што во законот стои дека тоа не важи за постоечките. Бараат ревизија на постоечките А-интегрирани еколошки дозволи за старите рудници и задолжување да ги применат најдобрите достапни практики за експлоатација и третман на отпад, според ЕУ стандарди.
Екологистите се незадоволни и што Инспекцијата на животната средина не е јасно дефинирана и останува маргинална, како и досега, што значи дека законот ќе овозможи да се продолжи со прогледувањето низ прсти, дури и во случаи на руднички хаварии. Проблем е и продолжувањето на концесијата која траела 30 години за нови 30 години со едноставно барање од концесионерот, без спроведување нова постапка за оцена на влијание врз животна средина, како и доделувањето концесии без јавен повик, што станува дискреционо право на институциите.
„Предлагаме законите да имаат јасен екологистички пристап, а Министерството да го проектира развојот на оваа гранка умерено за неметалични суровини, додека за металични суровини да се стави мораториум. Така, Македонија ќе биде заштитена од нови хаварии и загадувања, на кои сме сведоци“, бараат екологистите.
Тие посочуваат дека земјава мора да направи ревизија на еколошките дозволи и концесии и да ги зајакне инспекциите задолжени за рударството и индустријата. Земјата мора прво да ја донесе Стратегијата за рударство со сериозни и трајни критериуми за тоа каде и какви рудници би можеле, а каде и какви не би можеле да се отворат и да обезбеди пристап на јавноста до информации за сите фази од рударските постапкии во одлуките за отворање и продолжување концесиите.